Zes centrale banken ondernemen gezamelijk actie om de globale liquiditeit te verbeteren

Premier Mario Monti van Italië, links sprak met de president van de Europese Centrale Bank, Mario Draghi, aan het begin van de ontmoeting der ministers van financiën van de Europese Unie in Brussels op woensdag.
De Federal Reserve (USA)verhoogde, samen met andere grote centrale banken, de beschikbaarheid van Amerikaanse dollars buiten de Verenigde Staten, in verband met de groeiende bezorgdheid over de weerslag van de Europese schuldencrisis. De Fed, de ECB, de Bank of Canada, de Bank of England, de Bank of Japan en de Zwitserse Nationale Bank kwamen overeen om onder andere de rente op de zogenaamde dollar liquidity swap lines met 50 basispunten te verlagen.
"De bedoeling van deze acties is de druk op de financiële markten en de effecten van die druk op de huishoudelijke en zakelijke kredietvoorzieningen te matigen en daardoor de economie te stimuleren," zei een woordvoerder van de Fed.
Duidelijk blijkt hieruit de toenemende bezorgdheid van de centrale banken over de druk die op de financiële instellingen wereldwijd wordt uitgeoefend, die steeds meer moeilijkheden ondervinden bij het geldverkeer via de normale kanalen die ze nodig hebben voor hun operaties en verplichtingen.
De Europese Centrale Bank leende in de week die eindigde op 23 november $552 miljoen uit aan Europese banken om in hun kredietbehoefte te voorzien. Over de afgelopen week is nog geen cijfer beschikbaar.
De andere centrale banken maakten bekend dat zij eveneens onder dezelfde voorwaarden leningen verstrekken in hun eigen munt, maar dat momenteel de urgentie alleen gevoeld wordt voor dollars.
Nadat de maatregelen waren bekendgemaakt schoven de aandelenmarkten in de winst tot meer dan 4% in de avond, terwijl de futures in de VS ook scherp omhoog gingen.

"De financiële instellingen in de VS hebben momenteel geen probleem met het verkrijgen van liquiditeit op de korte termijnmarkt. Echter, zouden de condities verslechteren, dan heeft de Federal Reserve een hele reeks gereedschappen beschikbaar om in een effectieve achtervanger te voorzien voor die instituties en de huishoudelijke en zakelijke kredietverlening te steunen," zei de woordvoerder in zijn verklaring.

Het ‘nee’ van Merkel ondermijnt de EU

De bondskanselier staat alleen in haar 'nee' tegen een ondersteunende rol van de ECB en tegen de uitgifte van euro-obligaties. Toch waarschuwen nu ook in Duitsland steeds meer deskundigen dat ze de eurozone in de afgrond stort door vast te houden aan discipline en gehoorzaamheid.
Eerst het bitter, dan het zoet. Zo kunnen we de voorstellen van de EU-commissie samenvatten die worden aangedragen om de schuldencrisis op te lossen. De gemeenschappelijke obligaties met gelijke rente voor alle eurolanden, de zogenoemde eurobonds zijn het zoet: daarmee is de gemeenschap dus aansprakelijk. Het bitter wordt gevormd door de strengere controles en zwaardere straffen voor schuldenlanden in overtreding. Je zou denken dat EC-voorzitter Barroso met dit programma ook bij Merkel kan scoren.
Niets blijkt minder waar. Hoewel de eurobonds speciaal werden omgedoopt tot stabiliteitsobligaties en hoewel het zoet pas moet worden opgediend als de bittere pil van de bezuinigingsmaatregelen is doorgeslikt, klinkt er vanuit Berlijn opnieuw een bekrompen ‘nee’. Merkel vond de discussie over eurobonds al "ongepast". En dat terwijl ze zelf opdracht heeft gegeven voor het haalbaarheidsonderzoek ernaar. De discussie hierover komt precies op het juiste moment. Intussen voeren de markten namelijk niet langer alleen de aanval uit op lidstaten met torenhoge schulden, maar ook op eurolanden als Oostenrijk en Nederland. Het is immers mede in het belang van Duitsland om deze belangrijke partners te beschermen.
Duitsland riskeert nog verder geïsoleerd te raken
Voor bondskanselier Merkel tellen echter uitsluitend discipline en gehoorzaamheid. Daarmee lijkt de onvermurwbare Merkel voorbij te gaan aan het feit dat steeds meer economen ervan overtuigd zijn dat de crisis uitsluitend kan worden overwonnen met beide oplossingen, te weten gemeenschappelijke obligaties en steunaankopen door de ECB.
Merkel riskeert hiermee niet alleen een nieuwe strijd met Barroso, die zich al langere tijd ergert aan de aarzelende koers van Duitsland. Ze loopt bovendien het risico dat Duitsland door haar opstelling nog verder geïsoleerd raakt. Nu al kan Merkel op niet meer dan een handjevol medestanders in Parijs, Den Haag of Helsinki rekenen. De Franse president Sarkozy bewaart in de strijd over de ECB al de nodige afstand.
Intussen is Duitsland zelf ook dubieus geworden: de Duitse federale begroting voor 2012 strookt zo helemaal niet met de harde bezuinigingskoers die Merkel preekt. Afgelopen woensdag hebben de markten voor het eerst hun twijfel aan de Duitse kredietwaardigheid laten blijken door de anders zo populaire Duitse staatsobligaties links te laten liggen.
Daarnaast zijn er nogal wat signalen dat de schuldencrisis zich verder toespitst. Als de eurozone uiteindelijk toch begint te wankelen en Angela Merkel iedere poging tot redding blijft blokkeren, zullen veel mensen beweren dat dit de schuld van Duitsland is. Daar zouden ze dan nog gelijk in hebben ook.

Europese Groenen lanceren twaalfpuntenplan om daadkrachtig Eurocrisis aan te pakken

Tijdens het weekend van 11 tot 13 november verzamelden alle Europese Groenen partijen in Parijs voor het vierde Congres van de Europese Groene Partij (EGP). De Europese Groenen, waaronder Groen! en Ecolo, bewijzen dat tegenstellingen tussen lidstaten kunnen overbrugd worden met hun gemeenschappelijke ‘Verklaring van Parijs’. Groene partijen van Duitsland en Groot-Brittannië tot Frankrijk en Griekenland keurden een twaalfpuntenplan goed om de escalatie van de eurocrisis te stoppen en een nieuwe crisis te vermijden.

De Verklaring van Parijs, 12 groene oplossingen voor de eurocrisis.

1. Zorg ervoor dat het euronoodfonds EFSF (European Financial Stability Facility) een effectief vangnet (lender-of-last-resort) wordt voor landen in crisis.

Om het EFSF daartoe voldoende slagkracht te geven, moeten we:
· het EFSF omvormen tot een volwaardige bank,
· de unanimiteitsregel voor haar beslissingen vervangen door een gewone meerderheidsregel,
· moet het ECB garant staan voor de liquiditeit van het EFSF.
Zo creëren we eindelijk het volwaardige vangnet dat nodig is om de schuldencrisis gericht te kunnen bestrijden. Dergelijk vangnet is een onmisbaar element in het oplossen van de schuldencrisis en de uitbouw van een sterke eurozone.

2. Richt een Europees Monetair Fonds (EMF) op.
Het EMF kan Eurobonds uitgeven om ademruimte te geven aan landen die het moeilijk hebben binnen de Europese markt voor staatsobligaties. Misbruiken worden vermeden door, naar analogie met wat het IMF doet, strikte toegangsvoorwaarden op te leggen voor het eurobondsysteem op vlak van fiscale en budgettaire discipline. Het EMF staat onder de controle staan van het Europees Parlement, en neemt de taken van het huidige EFSF (European Financial Stability Fund) over.

3. Maak de schuldenlast van de Grieken houdbaar door een algemene schuldkwijtschelding van 60%
Momenteel wordt er een vrijwillige kwijtschelding voorgesteld van 50% op een deel van de schulden. In praktijk komt dit neer op 25% schuldverlichting, terwijl er (zolang er geen volwaardige lender-of-last-resort is) op zijn minst 60% schuldreductie nodig is om Griekenland weer een geloofwaardig perspectief op herstel te geven.
4. Herkapitaliseer de Europese banken.
De herkapitalisatie van € 109 miljard die is vastgelegd op de voorbije Europese top, schiet schromelijk te kort. Het werkelijke bedrag dat nodig is om de bankbalansen weer te stabiliseren ligt eerder rond de € 300 miljard. Als sommige banken er niet in slagen om hun herkapitalisatie te financieren met private middelen, dan kunnen overheden overgaan tot (gedeeltelijke of volledige) nationalisering. Aan die nationalisering moeten bovendien ook sterke voorwaarden verbonden worden:
· winsten gaan eerst naar herkapitalisatie, overschotten vloeien naar de schatkist,
· risicovolle activiteiten worden afgestoten,
· de excessen op vlak van bonussen en verloning van topmanagers worden weggewerkt

5. Niet alleen strenge bezuiniging maar investeer in de toekomst.
Zowat alle invloedrijke economen waarschuwen voor de gevaren op een neerwaartse economische en budgettaire spiraal door hardvochtig besparingsbeleid in tijden van crisis. Zo ook de Stiglitz-commissie die was samengesteld uit twintig eminente economen, waaronder vijf Nobelprijswinnaars. Wat we nodig hebben is een overgang van eenzijdige besparingen naar sociaal rechtvaardige, duurzame structurele hervormingen en investeringen om zo de economieën van de EU lidstaten te versterken.

6. Strengere regulering van de financiële sector in Europa.
Europa moet verder gaan dan de “Basel III”-voorstellen, ze moet ondermeer:
· spaarbanken afscheiden van investeringsbanken,
· financiële producten en activiteiten verbieden die geen aantoonbare sociale en/of economische meerwaarde hebben,
· de kapitaalvereiste optrekken tot 15% en een absolute grens stellen aan de hefboomgraad (leverage ratio),
· instellingen die too-big-to-fail zijn, doen opsplitsen of krimpen,
· het gebruik van technieken zoals naakte transacties, of transacties met geleende producten verbieden of op zijn minst sterk reguleren,
· een onafhankelijk, wetenschappelijk onderbouwd, Europees rating-agentschap oprichten.


7. Ontwikkel een gedegen Europees belastingplan, inclusief het aanpakken van belastingontduiking en het voorkomen van makkelijke belastingontwijking.
De EU moet ondermeer de volgende zaken invoeren:
· een financiële transactie tax (FTT),
· gezamenlijke regels over de belastbare basis voor vennootschapen (Common Consolidated Corporate Tax Base of CCCTB)
· een bodem voor het effectief tarief van de vennootschapsbelasting
· een “fiscaal ontwapeningsverdrag” dat Lidstaten ertoe aanzet hun belastingsparadijzen te ontmantelen
· een gecoördineerde strategie voor het bestrijden van belastingontduiking en het inperken van de opties voor belastingontwijking
· het afschaffen van de unanimiteitsregels in fiscale dossiers
Binnen de lidstaten ijveren we voor progressieve inkomens- en vermogensbelastingen.


8. Zorg dat de Europese macro-economische controle evenwichtig verloopt.
Het “six-pack” -kader dat in September werd goedgekeurd, moet zich zowel richten op landen met overschotten als op landen met tekorten, want die landen beïnvloeden elkaar in belangrijke mate. De controle moet niet enkel gebeuren op economische, maar ook op relevante sociale, milieu- en onderwijsindicatoren zoals inkomensongelijkheid, onderwijsuitgaven, ecologische voetafdruk en grondstoffenefficiëntie.

9. Gebruik de Europese begroting als een instrument in het economisch beleid, creëer een Europees ministerie van Financiën.
Als de EU eigen inkomsten kan verwerven door de invoering van enkele pan-Europese systemen zoals de FTT en milieuheffingen kunnen de bijdrages van de lidstaten afgebouwd worden en kan de EU, via project bonds, pan-Europese infrastructuurprojecten gaan financieren rond openbaar vervoer, hernieuwbare energie of innovatie op vlak van grondstoffen en energie-efficiëntie.

10. Lanceer een Green New Deal voor Europa.
Deze eisen waaraan landen moeten voldoen om Europese steun te krijgen, moeten niet alleen bezuinigingen omvatten, maar ook structurele hervormingen en toekomstgerichte investeringen. Eenzijdige nadruk op bezuinigen leidt ons linea recta in een recessie. Er is nood aan een Green New Deal die investeert in de vergroening van onze energie, transport, infrastructuur, herstel van natuurlijke rijkdommen, versterken van sociale cohesie, onderwijs en onderzoek en ontwikkelingen. Om dit te realiseren is er nood aan een coherent plan en sturende regelgeving:

· Maak de EU2020-doelen net zo belangrijk als de afspraken over stabiliteit, groei en andere financiële indicatoren.
· Maak de handel in CO2-uitstootrechten effectiever door de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 30% (in plaats van 20%) terug te dringen.
· Voer een verplichte CO2-stresstest in voor financiële instellingen.
· Verwerk klimaatrisico als een systeemrisico in bestaande wetgeving.
· Promoot groene beursindexen die beursgenoteerde bedrijven kunnen gebruiken in hun verantwoording naar aandeelhouders.
· Steun de ontwikkeling van groen bankieren, bij voorbeeld via belastingvoordelen.
· Sta de Europese Investeringsbank toe om groene obligaties uit te geven om groene investeringen te ondersteunen.
· Verplicht pensioenfondsen om een deel van hun beleggingen te investeren in groene bedrijven.
· Stap over naar hernieuwbare energie, stop met kernenergie en centrales op fossiele brandstof.
11. Beslis samen over regels voor economisch beleid.
Op dit moment stuurt de Europese Commissie in enkel lidstaten het economische en fiscale beleid. Hiervoor bestaat er voorlopig geen democratische grondslag. De Europese Groenen pleiten voor medebeslissingmacht van het Europees Parlement en de Europese Raad.
12. Schrijf een Conventie uit voor een Nieuw Europa.
Om het voorgaande in te voeren is er nood aan een Europese verdragswijziging. De Europese Groenen willen zo snel mogelijk een ‘Conventie voor een nieuw Europa’ organiseren. De conventie wordt samengesteld uit leden van het Europees en nationale parlementen, sociale partners en het middenveld. Een referendum in Europa moet inspraak van de Europeanen verzekeren. De meerderheid van de landen en van de Europese burgers moeten voor een verdragswijziging stemmen om verder te gaan. Verdragswijziging mogen in elk geval niet achter gesloten deuren worden onderhandeld door regeringsleiders.
Volledige tekst te raadplegen via deze link. Vanaf december raadpleegbaar in het Nederlands.

Aliya Magda al-Mahdyan ten voeten uit

Als Aliya Magda al-Mahdyan het overleeft, zal ze later haar Egyptische kleinkinderen vertellen: “Kijk, zo zag oma eruit toen ze twintig was. Geen wereldschokkende schoonheid, maar toch best aardig? In ieder geval niets om je voor te schamen. Gelovigen denken dat God de mens zo geschapen heeft en dat nemen ze de Allerhoogste hoogst kwalijk. Ze vinden het een enorme blunder van God, omdat het resultaat – volgens die gelovigen – niet om aan te zien is. Hoe kon God zo ongelooflijk stompzinnig zijn om zoiets te scheppen? Dat vragen ze zich af. In ieder geval vinden ze het beledigend voor de Schepper om dit wanproduct van zijn geile fantasie zichtbaar te maken. Van alle goddelijke gruweldaden is het scheppen van de blote mens wel het ergste.
Oma heeft deze foto toch maar op haar website gezet en dat is levensgevaarlijk, als je in een Islamitisch land woont waar het leger en de geestelijkheid de dienst uitmaken. Die willen dit lichaam vernietigen om te voorkomen dat iedereen zien kan hoe stompzinnig de Schepper te keer is gegaan met de schepping.
Maar is het resultaat nu wel echt zo afschuwelijk? Je moet je voorstellen dat de kousen de schoentjes en dat rode dingetje in het haar niet erbij horen. Dat vond oma toen leuk staan, maar de helemaal blote mens is zonder die extra versieringen gemaakt. Dat is toch best goed gelukt? Volgens mij zijn gelovigen hartstikke jaloers op God omdat ze zelf niet zoiets moois maken kunnen. Daarom haten ze de Schepper waarin ze geloven. Dom hè?”

Britse ambivalentie irriteert het continent

Een Europa onder de plak van ijzeren dame Merkel en haar volk dat 'een economisch wonder' tot stand heeft gebracht? Deze veronderstelling die continu door Britse kranten wordt aangehaald brengt de Duitse pers tot razernij. Spiegel-Online reageert met een striemend "Uw Imperium en wij" op de Britse hoofdredactionele commentaren waarin verwijdering van Duitsland uit de eurozone wordt bepleit, omdat Berlijn "de euro zou hebben gedestabiliseerd met zijn lage lonen, zijn niets ontziende productiviteit en zijn overbekende tankmentaliteit".

Zoals altijd wordt gesproken in termen van nederlaag en overwinning, en van onbetaalde rekeningen uit het verleden. Kennelijk genieten ze ervan om de oorlog erbij te halen. Ik zie ze al grinniken. Dat doe ik zelf ook. Ze berekenen een Duitse bijdrage aan Europa die bijna even hoog is als de schadevergoeding waartoe Duitsland werd veroordeeld met het Verdrag van Versailles. Alsof dat er iets toe doet! Alsof dat zin heeft! (...) Aan die beheerders van de erfenis van het Imperium vragen hoe ze over de Duitse malaise denken is zoiets als aan de slager vragen of hij je zieke lievelingsschaap wil onderzoeken. Als je ze hoort filosoferen over de historische schulden van Duitsland, Europa en de rest van de wereld, kun je nauwelijks geloven dat er op de Britse eilanden een financiële crash heeft plaatsgevonden.

In Parijs merkt Le Monde een "kloof" op tussen het Duitse en het Britse standpunt over de toekomst van Europa. Aan de ene kant bondskanselier Merkel, die oproept tot meer Europese integratie, aan de andere kant premier Cameron, die vindt dat de crisis reden moet zijn de EU "om te vormen" op de door hem voorgestelde manier. "Dat wil zeggen door ‘bevoegdheden terug te geven’ aan Londen in plaats van ze ‘te laten afdrijven’ naar Brussel".
Echter, hoewel het Frans-Duitse duo onvolmaakt en ongelijk is, blijft het onmisbaar bij het zoeken naar een oplossing voor de crisis, aldus de krant.

De Duitsers, die de kar vooral niet in hun eentje willen trekken, zijn de eersten om het daarmee eens te zijn. Want als Duitsland het van zijn Engelse neefjes moet hebben, kan het net zo goed meteen de handdoek in de ring gooien. Londen wilde geen deel uitmaken van de eurozone, maar eist wel het recht op om mee te beslissen.

"In het huidige klimaat, wordt Europa met de dag meer ondermijnd door die eeuwige Britse ambivalentie", aldus Le Monde, dat zijn mening samenvat onder de titel: "Als het om Europa gaat, moet Londen kiezen... of zijn mond houden".

Alles weer fijn met de gouden florijn?

Zoals iedereen weet, is de PVV geen partij, maar een beweging en die beweging heeft, anders dan een partij, geen leden, maar volgelingen en die volgelingen volgen de leider. Je weet eigenlijk niet goed wie je moet aanspreken als de volgelingen blunderen, maar De Pers weet er altijd wel raad mee:

Het gaat de PVV al niet voor de wind. Het wordt steeds duidelijker dat de PVV bar weinig heeft binnengehaald. De partij moest al zijn handtekening zetten onder forse bezuinigingen die vooral Henk en Ingrid treffen. Wat de eurocrisis betreft heeft de PVV helemaal niks in te brengen. De animal cops worden een caviapolitie die de laagste prioriteit krijgt van de korpsbeheerders. Deze week bleek ook nog eens dat de immigratie het hoogste in tien jaar is. Het stokpaardje van de PVV dreigt ook al te mislukken. En dat nota bene onder Wilders' rechtse droomkabinet dat beloofde korte metten te maken met de massa-immigratie. Auw. En weer liet Wilders zich niet zien, hij liet Sietse Fritsma zacht grommen, maar niet bijten.
De keizer blijkt geen kleren aan te hebben. Iedereen dacht dat Wilders de minderheidscoalitie in de houdgreep had, dus dat had direct een psychologisch effect. Premier Rutte leek vrijdag de zwakke plek in het pantser van de PVV te hebben gevonden. Voorheen paste hij wel op om zijn gedoogpartner niet tegen de schenen te schoppen, maar voor het eerst durfde Rutte de spot te drijven met de partij. Rutte juichte schertsend het PVV-onderzoek naar de terugkeer van de gulden toe, want economen weten de uitkomst allang: het afschaffen van de euro is enorm riskant en kostbaar en de euro levert ons ook heel veel op. Kan de PVV zich daarna mooi aansluiten bij het kabinetsbeleid, jubelde de premier. Dodelijk.

De benaming gulden komt van gulden florijn (gouden florijn) genoemd naar de Florentijnse munt fiorino d'oro. Daarmee is ook de herkomst verklaard van het sindsdien gebruikte valutateken ƒ of de letter f voor de gulden. In 1378 kwam de Hollandse gulden van graaf Willem V in omloop. Daarna voerden verschillende vorsten en heersende edellieden hun eigen gulden in. De naar keizer Karel V genoemde munt werd de carolus genoemd. Na de gouden carolus van 1521 kwam in 1582 de zilveren carolus, die tot 1680 gold als (eerste) eenheidsmunt voor de Zeventien Provinciën. Deze munt was de eerste met een 'kop' (van de keizer). In 1694 kwam de generaliteitsgulden in omloop, met de Nederlandse maagd-met-lans.

Dat is allemaal heel wetenswaardig maar doet het er iets toe?
Stel dat Italië failliet gaat terwijl wij gepensioneerden, belastingbetalers en spaarders er met 30 miljard euro inzitten, krijgen we dan iets meer terug als we in guldens uitbetaald willen worden? Dat hoef ik niet te onderzoeken. Het antwoord is "nee". Is het dan met Spanje, Portugal, Frankrijk of België beter wanneer die dezelfde kant opgaan? Natuurlijk niet. Hoe kunnen we dat het beste bewijzen? Door ernaar toe te werken dat die landen failliet gaan want dan zien we het resultaat in de praktijk. Door extra onrust te creëren schiet dat lekker op met een puntje extra rentelast op staatsobligaties. Dat is waar de PVV mee bezig is. Ze zijn jaloers omdat Italië 8% rente moet betalen over heel veel (120% van hun BNP)terwijl wij niet verder komen dan 1.5% over heel veel minder (63% van ons BNP).
De PVV speurt nu naar lui die willen onderzoeken of wij, in het land waar de blanke top der duinen schittert in de zonnegloed en de Noordzee vriendelijk bruisend Neêrlands smalle kust begroet, door mee te doen met die rare buitenlandse euro er niet veel beroerder voorstaan dan Italië, dat immers reeds decennia lang PVV-beleid voerde, reeds toen ze de lire nog hadden en iedere uitkeringsgerechtigde miljonair was.
fl 100.00 in het jaar 2000 had een "koopkracht" van fl. 122.15 (€ 55.43) in het jaar 2010. fl 100.00 in het jaar 1990 had een "koopkracht" van fl. 154.15 (€ 69.95) in het jaar 2010. De geldontwaarding van de gulden ging dus sneller dan die van de euro.
Veel onderzoek is het niet hoor en het kost je hooguit vijf minuten. Als de volgelingen van de leider het verschil bijpassen kan daarvan de Italiaanse rente betaald worden.

Adequate reactie op Griekse actie

Een aangepast referendum
"We geven ze geld, we schelden de helft van hun schuld kwijt,en dan wijzen de Grieken die cadeautjes in een referendum af? Je zou haast denken dat het hier om een bizarre grap gaat", betreurt Mladá Fronta DNES. Het Tsjechische dagblad loopt vooruit op een definitief faillissement van Griekenland in de komende maanden. "De economische realiteit schikt zich niet naar het dictaat van de Staat, noch naar een volksraadpleging of een referendum. De economische situatie is zoals zij is en kan hooguit worden gemaskeerd, verdrongen, ontkend of vervalst."
"De onpersoonlijke schuld" van de Griekse staat, waarvoor niemand de verantwoordelijkheid op zich wil nemen, is nu verworden tot "een politikum", een onderwerp dat wordt ingezet voor politieke doeleinden, meent het dagblad. "De Grieken kunnen nu nog maar één ding doen: de uitkomst van het referendum aanpassen aan de wensen van Brussel".

Je verwacht het niet meer na al het gelummel en geklungel in de eurocrisis, maar deze keer is er iets positiefs te melden van het Griekse front. Het meest positief is dat er niet eerst wekenlang vergaderd hoeft te worden over wat de reactie zou moeten zijn. Nee, prompt erbovenop!
Ten tweede is het ook nog de enige juiste reactie. Dat het Griekse volk mag kiezen door middel van een referendum, goed, dat moeten ze zelf uitmaken, maar het moet dan wel gaan over de vraag of ze in de Eurozone willen blijven met alle consequenties van dien. Als ze in de Eurozone willen blijven, aanvaarden ze dus de wurgcontracten en heeft Papandreou draagvlak om de uitvoering van het akkoord door te drukken. Stemmen ze in meerderheid tegen dan zijn ze meteen los van de Eurozone en is de drachme weer hun munt die ze dan fijn mogen devalueren om daarna op eigen kracht hun positie te versterken ten opzichte van de euro en de dollar. Dan geeft Europa de Grieken dus geen blanco cheques meer.
Aangezien de Griekse economie slechts klein is kunnen wij de schade daarvan wel opvangen. Het zou een uitkomst kunnen zijn.
Meer ook niet, want waarschijnlijk schrikken de Grieken ervoor terug geheel op zichzelf aangewezen te zijn. Dan stemmen ze dus voor de euro en het blijft nog steeds vrijwel onmogelijk om aam de eisen te voldoen. Dat wordt met zo'n referendum niet opgelost, zoals het geciteerde Tsjechische dagblad ook stelt.
Ook is het nogal onzeker of het referendum er echt komt, want veel waarschijnlijker is, dat de Griekse regering gaat vallen, omdat het kabinet de meerderheid in het driehonderd koppen tellende parlement verliest en om een referendum te kunnen houden zijn zelfs honderdtachtig voorstemmers in het parlement nodig. Krijgen de Grieken dan de coalitie terug die alle ellende heeft veroorzaakt?
Er wordt gezegd dat het referendum op 4 december zal worden gehouden. Dat is dus voorbarig want het parlement moet er nog over stemmen. Zeker is dat de Grieken beduusd zijn door het radicale voorstel van hun regeringsleider. De demonstraties, die op de nationale feestdag van afgelopen vrijdag op een volksoproer gingen lijken, zijn plotseling gestaakt.

De Frankfurter Algemeine Zeitung geeft ook een bijdrage aan de discussie:

Democratie heeft een prijskaartje
Waar bestaat die onredelijkheid van de Grieken eigenlijk uit? De Griekse premier legt een belangrijke vraag over de toekomst van zijn volk aan datzelfde volk voor. Daarop reageren de zogenaamd voorbeeldig zuinige inwoners en politici van de Bondsrepubliek met paniek – maar alleen maar omdat de financiële markten ook paniekerig reageren. Zij hebben zich allemaal tot gevangenen gemaakt van de verwachtingen, die op de financiële markten worden gekoesterd.
Het wordt steeds duidelijker dat wat Europa momenteel ondergaat, niet zomaar een 'episode' is, maar een machtsstrijd tussen het primaat van de economie en het primaat van de politiek. De politiek heeft nu al enorm veel terrein verloren, maar het proces wint nog steeds aan snelheid. Het absolute onbegrip over de stap van Papandreou betekent dat de democratie sowieso niet zo goed meer wordt begrepen – evenmin als het feit, dat je bereid moet zijn daar een prijs voor te betalen.
Ziet men dan niet in dat we het waardeoordeel over democratische processen nu aan kredietbeoordelaars, analisten en bankgenootschappen overlaten? Zij zijn de afgelopen 24 uur allemaal bestormd met interviews, alsof ze iets te zeggen hadden over het feit dat de Grieken zelf over hun toekomst willen stemmen.
De zogenaamde rationaliteit van financieel-economische processen heeft tot de doorbraak van het atavistische onderbewustzijn geleid. Dat men hele landen als lui en bedrieglijk kon beschimpen, leek samen met het tijdperk van het nationalisme ten onder te zijn gegaan. Nu is deze manier van denken en doen weer helemaal terug, met het zogenaamde 'gezonde verstand' aan haar zijde.
De aantasting van het parlementarisme door de verplichte conformiteit aan de markten legitimeert niet alleen de rol van het volk als ‘buitengewone wetgever’, maar dwingt deze wilsuiting in het geval van Griekenland zelfs af. Want ook in Duitsland kun je er zeker van zijn dat men je 'smoel' niet meer zal willen zien, als je als vrij gekozen afgevaardigde je geweten volgt. Wat een Duitse afgevaardigde, die dit tóch heeft gedaan, is overkomen, ervaart nu een staat, en als het zo verder gaat straks heel Europa.
Papandreou doet niet alleen wat juist is, hij toont Europa ook een weg. Want in deze nieuwe situatie zou Europa alles moeten doen om de Grieken ervan te overtuigen, waarom de door haar bepleite weg de juiste is. Het zou zich daar ook zelf van moeten overtuigen. Het zou de net zozeer met hoge schuldenlasten kampende Europese staten eindelijk duidelijkheid verschaffen, welke prijs er moet worden betaald voor de immateriële waarde van een verenigd Europa.

Dat is mooi gesteld daar in Frankfurt en die visie wil ik graag delen, maar de realiteit gebiedt, dat we nu eerst een oplossing vinden in de gegeven situatie. Dat het dan in het vervolg allemaal heel anders moet, dient eveneens duidelijk te zijn.

De ijzeren wet van de universele natte vinger

Het kon moeilijk anders dan dat het Griekse referendum in het middelpunt van de publieke belangstelling staat, maar dat is niet terecht. De Grieken gaan failliet en dat wisten we drie maanden geleden ook al zeker. Ze hebben het aan zichzelf te wijten en als we een effectieve Financiële Autoriteit in de Eurozone gehad zouden hebben, die met realiteitszin de vinger aan de pols houdt, dan was het of eerder afgehandeld of het zou zover nooit gekomen zijn. Met een economie die slechts 2% van het geheel is, kan Europa het zich permitteren zo'n steek te laten vallen. Dan verspeel je geen geld met het paard achter de wagen spannen, maar je probeert zo'n land achteraf weer op de rails te helpen en dat is een heel stuk makkelijker, dan het gemodder waar we nu naar kijken. Kijk maar waar Polen, Ierland en de Baltische staten vandaan komen. Die zitten nu in de lift.

Om te begrijpen waarover het gaat, moeten we onderscheiden dat je een virtuele en een werkelijke economie hebt. De virtuele economie is die van het financiële systeem dat veel aan speculatie overlaat.
De reële, of effectieve economie is de bedrijvigheid die echte producten zoals voedsel, kleding, huisvesting, energie, infrastructuur, bescherming, educatie en wetenschap voortbrengen.
De virtuele economie brengt helemaal niets voort, maar is zelf een voortbrengsel, oorspronkelijk bedoeld om het makkelijker te maken echte producten voort te brengen. Toch noemt men, geheel ten onrechte, allerlei soorten van lenen en verzekeren ook "producten" en op geen andere grond dan dat het geld opbrengt of geld kost. Degene die daarvan profiteert doet er zelf in feite niets voor. Je stelt alleen beschikbaar wat je hebt en als je niks hebt en ook niks kunt, krijg je met hetzelfde minimum aan inspanning een andere en doorgaans veel lagere uitkering.
Een bijstandsuitkering brengt ook geld op, zonder dat iemand er iets voor doet.
Dat is mooi, want in beide gevallen wordt voorkomen dat zulke nietsdoeners, met hun kindertjes erbij, liggen te sterven in de goot en het duurt vrij lang voordat de restanten zover vergaan zijn dat je er makkelijk overheen stapt. Zeg nu zelf, dat publieke sterven is toch, afgezien van de stank, niet om aan te zien? Als je hun leven niet onderhoudt door in de kosten daarvan te voorzien, kosten ze meer aan narigheid die ze veroorzaken en het beheersen en opruimen daarvan.
De rechthebbenden op zulke uitkeringen dragen in zoverre nog bij aan de economie, omdat ze ook consumenten zijn van echte producten. Zonder consumptie heeft productie geen zin, maar consumenten die zelf echt iets produceren wat geconsumeerd kan worden zijn uiteraard meer waardevol, vooral als ze meer produceren dan consumeren. Daarmee helpen ze de economie en economie gaat over de verdeling van de beschikbare schaarste aan goed dat we nodig hebben, zoals voedsel, kleding, huisvesting, energie, infrastructuur, bescherming, educatie en wetenschap.

Dat is de basis, maar welvaart bestaat uit meer, zoals alles wat we prettig vinden, gezondheid en andere producten die bijdragen aan de kwaliteit van leven.
De westerse wereld is doortrokken van gemak en vermaak omdat de basis, die maar al te vaak verkregen is met behulp van roof en uitbuiting, veel te vanzelfsprekend is geworden.
Zouden we daar niet eens wat beter over moeten nadenken?
Neem als voorbeeld de stichting van kolencentrales bovenop onze nationale gasbel. Die kolen zijn goedkoper aan te voeren vanuit het andere eind van de wereld, dan dat we het gas onder onze voeten oppompen. Dat komt omdat die kolen goedkoop uit de grond worden gehaald door slaven met een gemiddelde leeftijdsverwachting van dertig jaar, waaronder veel kinderen, nadat die grond verkregen is door moord en terreur.
Zodoende komen wij voordelig aan de energie die we nodig hebben en verdienen we ook nog geld als aandeelhouders van de bedrijven die deze VOC-mentaliteit ontplooien.

Het geheel van al dit soort activiteiten in de echte en de virtuele economie die winst opbrengen, wordt opgeteld en dat is dan het Bruto Nationaal Product (BNP), internationaal afgekort als GDP. Bij het GDP gaat het dus niet om wat je kunt consumeren, dus wat je eraan hebt, maar om wat je omzet. In de economie is het GDP een centrale waarde, geheel ten onrechte.

Kijk bijvoorbeeld naar de enorme olieramp in de Mexicaanse Golf. Alle maatregelen daartegen zijn activiteiten waarvan de omzet wordt opgeteld in het GDP. Maar de echte schade wordt niet afgetrokken. Neem anders de kernenergie als voorbeeld. Wat eraan omgezet wordt telt mee voor het GDP, maar de kosten die te hoog zijn om te becijferen, zoals de kosten van het schadeloos maken van kernafval, worden buiten beschouwing gelaten. Het probleem van kernafval is onoplosbaar, want de kosten zijn altijd hoger dat het hele GDP tezamen. Als je het gaat uitrekenen, houd je halverwege op, omdat je dan al ziet dat het niet betaalbaar is. Daarom zal het probleem ook nooit opgelost worden. Niemand heeft ooit uitgerekend hoeveel het kost om het afval van één kerncentrale restloos schadevrij te maken, zodat je een zakje van dat spul gerust als hoofdkussen gebruiken kunt.

Dezelfde onverschilligheid zie je bij het verhandelen van rechten om CO2 uit te stoten. Je kunt voor dat geld bomen laten planten, zeggen ze. Bomen nemen CO2 op, dus dan ben je het kwijt. Dat is niet waar, want als die bomen volwassen zijn, valt er minstens zoveel afval af als er aan nieuw loof en hout bijkomt en dat kost zuurstof voor het rottingsproces waarbij CO2 vrijkomt. Alleen jonge bomen nemen tijdelijk meer CO2 op dan ze zelf produceren en als je het jonge hout regelmatig kapt, levert verwerking daarvan ook weer CO2 op. Dat systeem is niet anders dan het tijdelijk parkeren van het probleem, zonder het probleem echt op te lossen. De gang van zaken komt pas weer wat in evenwicht als we geen slapende voorraden koolstof en methaan in de buitenlucht loslaten. Intussen wordt de handel in uitstootrechten opgeteld bij het GDP. De schade blijft buiten beschouwing.
Zo kan het GDP enorm groeien in een land dat geteisterd wordt door grote rampen. De USA zijn daar een goed voorbeeld van, maar de groei van het GDP daardoor is natuurlijk niet een echte toename van welvaart. Het is puur denkbeeldig, virtueel dus. Een nieuwe rage is de productie van ethanol wat dan groene energie wordt genoemd. Of je nu fossiele planten of nieuwe planten omzet in energie voor auto's en dergelijke, de uitstoot van broeikasgas wordt er niet minder van en er moeten onmisbare oerwouden voor gekapt worden om de grondstof te kweken.

Een derde voorbeeld is de zeepbel van de huizenhandel. De echte waarde van een huis bestaat uit de kosten van de grond en het bouwrijp maken daarvan, plus de kosten van de bouw. Afgezien van grondspeculaties, als je uitgaat van een gemiddelde grondprijs, kost het bouwen van een huis slechts een kwart van de marktwaarde, omdat de marktwaarde door speculatie en uitbuiting is opgedreven. Tot voor kort werd een huis ieder jaar meer waard en geloofden de mensen dat dit eindeloos zo zou doorgaan, wat een volstrekt idiote veronderstelling is. Maar banken gaven hypotheken van meer dan 100% om die huizen te kopen om de speculatie aan te jagen. Als je de hypotheeklast niet meer kunt betalen, ga je dus niet goedkoper wonen, maar neem je een hogere hypotheek op basis van de inmiddels gestegen marktwaarde en je hoeft niks af te lossen, omdat je hypotheekrenteaftrek hebt. Je hebt alleen weer geld om de rente te betalen voor een steeds grotere schuld. Je vult het ene gat met het andere en dat kan op termijn nooit goed gaan. Maar die economische activiteit in hogere bedragen wordt positief bijgeteld bij het GDP. Het GDP bestaat dus voor een groot deel uit illusie, temeer daar de prijs van het huis het voordeel van de hypotheekrenteaftrek opslurpt. In landen zonder dit verschijnsel, maar met een vergelijkbaar welvaartspeil, zijn dezelfde huizen goedkoper.

Nu is binnen de EU bepaald dat de lidstaten niet meer dan een bepaald percentage ven het GDP aan nationale schuld mogen hebben en in ieder geval mag de staatsbegroting geen groter tekort dan drie procent van het GDP hebben. Dat maakt alle macro-economische politiek een ambacht dat met de natte vinger bedreven wordt.

Tegelijk wordt er onnoemelijk veel verspild, terwijl het voor de hand ligt dat je gebruikt wat gratis voorhanden is. Bijvoorbeeld wind- en zonne-energie. Die grondstof is gratis en er is geen afval. Dus hoor je een enorme lijst van bezwaren waarvan de meest idiote is dat deze vormen van energie slechts voor zo'n klein deel in de behoefte voorzien. In de jaren '70 verklaarde ook iedereen mij gek omdat ik zoveel aandacht gaf aan het werken met computers. Dat was slechts een rage dacht men en het zou wel weer overwaaien. Een eeuw eerder dacht men net zo over treinen en auto's, dus het conservatisme ging tegen beter weten in en gaf een hoop vertraging van de ontwikkelingen. Tegenwoordig zien we dat alles in een onleefbare chaos verkeert zonder die mobiliteit en informatiesystemen.
Een andere uitvlucht is dat het niet altijd waait en de zon ook niet altijd schijnt maar dat is een dooddoener omdat we allang over de goedkope technieken beschikken om energie te reserveren voor die pauzes in de aanvoer, zodat de consumptie ervan op een gelijkmatig niveau kan doorgaan, zelfs bij de wisseling der seizoenen.
De overcapaciteit van zon en wind is zo groot dat we niet alleen ons energieprobleem definitief kunnen oplossen, maar dan nog overhouden om goed water uit de oceaan te maken, voldoende voor iedereen en voor alle landbouwproducten die we nodig hebben. We kunnen er ook pompen mee aandrijven en zo kunnen we woestijnen weer vruchtbaar maken zonder rivieren droog te laten vallen.
Ook kunnen we alles gebruiken wat we na het zuiveren van oceaanwater overhouden. Van sommige componenten kunnen we zelfs al meteen heel gezond en smakelijk voedsel maken en het leukste is eigenlijk dat heel veel mensen dan iets te doen hebben wat leuk, gezellig, heel nuttig is en nog behoorlijk kan worden betaald ook. Dan heb je veel meer consumenten die iets te besteden hebben en zo verdien je alle kosten weer terug.

Wat wij zien is dat we na het stenen tijdperk, het bronzen tijdperk en het ijzeren tijdperk langzamerhand overgaan in het informatietijdperk. Wat er allemaal mogelijk is zonder ijzer met handen te breken, zal door de toevloed en distributie van informatie doorbreken en een kans krijgen zichzelf te bewijzen. Dat in de Europese en Amerikaanse conservatieve politiek alles op alles gezet wordt om op onderwijs te bezuinigen onder het motto dat niemand meer kans op verstandelijke ontwikkeling mag hebben dan een geboren idioot, zal niet veel helpen. We zullen nog door een diep dal van totale verpaupering en verloedering moeten om van die conservatieven af te komen, maar dan zullen Afrika en Azië ons helpen om onze veerkracht te hervinden.

Niet onze kinderen noch onze kleinkinderen maar pas onze achterkleinkinderen of de kinderen daarvan zullen ons niveau van welvaart hervinden, omdat wij nu, net als de Grieken, weigeren te doen wat noodzakelijk is. We gaan liever uit van onze misplaatste illusies en de natte vinger dan van de realiteit.

Het makkelijkste van een probleem is de oplossing ervan en die ligt voor de hand. Het is hard werken met realiteitszin in plaats van illusie, religie of ideologie. Dan komt alles direct goed.

Giorgios Papandreou op oorlogspad

De traagheid in de besluitvorming met betrekking tot de eurocrisis heeft reeds tientallen miljarden gekost en ook het laatste akkoord was te laat en te weinig. Maar onder politici heb je altijd baas boven baas, ook waar het stupiditeit betreft en de huidige kampioen is de Griekse premier Giorgios Papandreou. Dat vertrouwen van de markt in de euro er iets toe doet is deze raspoliticus volkomen ontgaan. Toch begrijp ik de onderliggende redenering wel.
1. Dat aan een Grieks faillissement is te ontkomen is zeer onwaarschijnlijk;
2. met meewerken aan een gecontroleerd faillissement offert Griekenland vrijwillig soevereiniteit van het land;
3. met een referendum schuift Papandreou alle schuld en blaam van de politiek naar het volk en
4. met een ongecontroleerd faillissement neemt Griekenland wraak op de EU voor de harde eisen die zijn gesteld.
In punt 4 zit een motief voor de maximalisatie van de schade. Willen de andere lidstaten Griekenland niet met een schone lei laten beginnen door de hele Griekse staatsschuld te betalen dan moeten die andere lidstaten maar zo veel mogelijk lijden. Oorlog wordt tegenwoordig economisch uitgevochten en wat Giorgios Papandreou betreft is het een totale oorlog van Griekenland tegen de hele wereld, maar in het bijzonder tegen de Europese Unie.
Verschillende commentators zeggen dat Griekenland hiermee afscheid neemt van de euro. Was dat maar waar. Als de premier die beslissing genomen zou hebben, zou het volk hem hebben toegejuicht. Daar heeft hij geen referendum voor nodig, maar dan ontstaat een situatie waardoor de Eurozone aanzienlijk minder schade lijden zou. Giorgios Papandreou wil bloed zien, liefst ziet hij dat de hele EU met Griekenland ten onder gaat.
Griekenland heeft niets te winnen met een referendum dat de Griekse situatie nog aanzienlijk verergert, maar als de hele EU ten onder gaat aan dit referendum treft de Griekse politici geen blaam. Als de winst verkeken is, mag het nog best om de eer gaan, nietwaar?

UPDATE:
Volgens NRC-correspondent Marloes de Koning in Athene is de kans groot dat de regering van Papandreou op korte termijn zal vallen. De Koning:

“De verwachting van de meeste mensen hier is dat er geen referendum zal komen maar vervroegde verkiezingen. De kans is dan ook groot dat de regering van Papandreou hierover gaat vallen. Papandreou liet iedereen gisteren onaangenaam schrikken door te kiezen voor de aanval. Hij had kunnen doorgaan op de ingeslagen weg, maar er was groeiende onrust binnen zijn partij. De aankondiging van het referendum wordt hier echter gezien als een politieke zelfmoord.”