Soms krijg je van die geruststellende berichten uit de politiek waaruit blijkt dat ze geen flauw benul hebben waarover het gaat. Komt het bedrijfsleven met een initiatief dat niet helemaal koosjer lijkt, dan laat je een onderzoek instellen naar de milieueffecten. Dat is de valkuil en dat leg ik zo even uit, maar eerst die e-mail van GroenLinks:
Stop met schaliegas zolang milieueffecten niet onderzocht zijn
De grond volpompen met honderden verschillende chemicaliën om zogenaamd schaliegas uit steenlagen vrij te krijgen. Een uiterst vervuilende manier van gaswinning die in de Verenigde Staten al op grote schaal wordt toegepast met desastreuze gevolgen voor het drinkwater, zo bleek uit de documentaire Gasland die Tegenlicht zondagavond uitzond. Terwijl een Europese studie (pdf) haar twijfels uit over schaliegasboringen, omdat nog onduidelijk is wat de effecten op het milieu en ons drinkwater zijn, is er ook in Nederland toestemming gegeven voor proefboringen in Brabant. GroenLinks wil dat er onmiddellijk gestopt wordt, totdat de schadelijke effecten op het milieu onderzocht en bekend zijn.
GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout stelde eerder al schriftelijke vragen aan de Europese Commissie over de schadelijke gevolgen van het boren naar schaliegas. Uit de antwoorden blijkt dat de Europese Commissie ook nog niet precies weet wat de millieueffecten precies zijn.
Op initiatief van GroenLinks komt er op woensdag 14 september in de Tweede Kamer een hoorzitting over het boren naar schaliegas in Nederland. In Frankrijk is er al een voorlopige boorstop afgekondigd.
Daar wilde ik wel even wat commentaar op leveren.
Dat artikeltje in de Nieuwsbrief van GroenLinks over het winnen van schaliegas, daar klopt niet veel van. Ik ben het er wel mee eens dat de winning momenteel volslagen onverantwoord en zelfs levensgevaarlijk is, maar er wordt erg klungelig over geschreven, zonder enig begrip van wat er werkelijk aan de hand is. Dat moet beter, anders is het niet overtuigend. Dan blijft het steken op het niveau van de samenzweringsfantasie. Een samenzwering is het niet. Het is marktdenken met het accent op winstmaximalisatie.
Hoe komen we aan gas of olie in de grond?
Het is afkomstig van organisch leven uit lang vervlogen tijden, maar het zou allang vervlogen zijn of door hoge druk uitgedreven als het niet bewaard gebleven zou zijn onder een plaat van dichte ondoordringbare bodem, doorgaans rotsachtig. Een gasbel of een oliereservoir kun je gewoon leegpompen en dat kan goed gecontroleerd worden door het bedrijf dat de winning uitvoert, hoewel die controle geld kost en dus niet altijd optimaal wordt uitgevoerd.
Kostenbesparende en rendementverhogende slordigheid
Dezelfde slordigheid doet zich ook voor bij het winnen van schaliegas, dat is gas, niet als bel of reservoir, maar opgesloten in poreus gesteente. Door heel veel barsten aan te brengen in dat gesteente kan het gas uitgedreven worden. Dat kan heel netjes en veilig gebeuren en dan heeft niemand er last van, ook het milieu niet. Als je op die condities een milieuonderzoek doet, kan daar dus nooit uitkomen dat het milieu geweld wordt aangedaan.
Daar schiet je dus niets mee op, want er wordt met dat netjes werken de hand gelicht, omdat het meer geld kost en minder gas opbrengt en het is niet te controleren zolang het nog niet te laat is.
Het is te laat als het tapwater, zoals het uit de kraan komt, in brand gestoken kan worden, omdat het verzadigd is van methaan of een verwante gasvormige verbinding. Steek je het niet in brand, dan komt het gas in de lucht en dat is veel gevaarlijker als broeikasgas dan CO2. Het is ook verraderlijk, want dat water is gewoon helder en je kunt het zelfs drinken, al smaakt het niet echt fijn.
Oorzaak
De oorzaak is dat door te heftige explosies ondergronds er barsten ontstaan in de oorspronkelijk ondoordringbare dekkende laag. Een kwestie van het onderste uit de kan willen hebben. Dat kan ook als op de installatie op zichzelf niets is aan te merken. Dat zal wel goed zijn, omdat het vrij makkelijk gecontroleerd kan worden. Hoe zwaar de springladingen zijn geweest, die het gashoudend gesteente moesten openbreken is achteraf niet vast te stellen door een controleur en ook duurt het even voordat het ontsnappende gas door de bodem is opgestegen tot aan het grondwater en zelfs het aardoppervlak. Als het dan aan de dag treedt is er niets meer aan te doen.
Ondeskundig protest
Amateuristische “deskundigen” spreken de gaswinnende bedrijven vaak aan op het gebruik van chemicaliën. Dat is weinig vruchtbaar, want meestal zijn die chemicaliën niet schadelijk voor milieu en gezondheid. Bovendien worden ze in geringe hoeveelheden toegevoegd. Rokers hebben eenzelfde hoeveelheid van die chemicaliën (o.a. arsenicum) in hun lichaam. Meer dan 95% bestaat uit water en zand, maar aangezien dat water ook weer terugkomt worden er tevens vaak chemicaliën en zware metalen uit de ondergrond uitgespoeld, dus dat gebruikte water moet wel behandeld worden als chemisch afval. Protesteren tegen de ingebrachte chemicaliën is dus weinig vruchtbaar, temeer daar voor een geringe meerprijs chemicaliën gebruikt kunnen worden die helemaal niet schadelijk zijn, wat aan het eindresultaat- de smurrie die terugkomt - niets toevoegt of afdoet. De al dan niet schadelijke verontreiniging komt dan alleen door uitspoeling uit de ondergrond, maar het kan toevallig ook helemaal nergens slecht voor zijn. Dat wisselt sterk.
Het doel van het inpompen van die smurrie is dat zand in de scheuren komt om die open te houden zodat het gas er makkelijker uitkan.
Conclusies
Het rampzalige doet zich dus voor bij een te sterke scheurvorming die de deklaag boven het schalieveld vernielt en doorlatend maakt. Met een onderzoek naar de milieueffecten kun je daartegen niets doen, omdat de schadelijke milieueffecten zich pas voordoen als de hele boel al operationeel is en de winningmaatschappij zoveel mogelijk winst wil maken.
Daarbij doet het er weinig toe hoe diep er gewonnen wordt. Een grotere diepte leidt alleen tot enig uitstel, maar uiteindelijk zal het gas naar boven weglekken en voor grote problemen zorgen.
De industrie kan aantonen dat de installatie perfect is en dat er alleen onschadelijke chemicaliën worden toegepast. Ook landschappelijk hoeft de winning hellemal niet erg storend te zijn als de put eenmaal operationeel is. Soms krijgen de omwonenden een bedragje, leuk genoeg om een jacuzzi te installeren.
Als dan iedereen volkomen gerustgesteld is ontploft de badkamer.
